De onderwijsinspectie heeft onderzoek gedaan naar onveilige leeromgeving op kunst- en modeopleidingen bij verschillende hogescholen. De afgelopen tijd zijn een aantal opleidingen in het hoger kunst- en mode-onderwijs negatief in het nieuws gekomen. Studenten die tijdens het onderwijs werden afgekraakt, of dat ze een veel te hoge studiebelasting ondervonden of zelfs dat zij (seksueel) grensoverschrijdend gedrag ervoeren. Zo werd op de toneelschool in Maastricht een docent ontslagen wegens grensoverschrijdend gedrag, op modeopleiding amfi in Amsterdam heerst een ‘giftige’ cultuur zo concludeerde RTL Nieuws na onderzoek en de directeur van de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten (KABK) in Den Haag moest haar functie neerleggen omdat er sprake was van een volgens onderzoekers “structurele, overheersende cultuur waarbinnen agressie en geweld en pesten veelvuldig voorkomen”
De onderwijsinspectie concludeert dat hogeschoolbesturen zijn zich (grotendeels) bewust zijn van de wijze waarop ze de sturing op sociale veiligheid kunnen verbeteren. Wel geven hogescholen aan dat het monitoren, evalueren en bijstellen van maatregelen nog in ontwikkeling is, en dat het beleid soms te recent ontwikkeld is om het al bij te kunnen stellen.
De onderwijsinspectie somt een aantal factoren op die maken dat grensoverschrijdend gedrag in de kunstensector, meer dan bij andere opleidingen, op de loer ligt:
1. Risicofactoren gerelateerd aan (kunstvak)docenten
-
Gebrek aan didactische vaardigheden van docenten / feedback en beoordeling.
Veel docenten zijn professionals uit het veld. Vaak zijn het zzp’ers of docenten met kleine of tijdelijke aanstellingen naast hun eigen beroepspraktijk. Deze docenten beschikken over beperkte didactische achtergrond of vaardigheden.
-
Docenten met invloed in het werkveld.
Studenten ervaren een hogere drempel om grensoverschrijdend gedrag te melden omdat ze de docent later in hun loopbaan nog tegen kunnen komen of nodig zullen hebben.
2. Risicofactoren gerelateerd aan (kunst)studenten
-
Werk van kunststudenten is persoonlijk.
Het werk dat studenten maken is vaak persoonlijk; daardoor ervaren ze feedback op of beoordeling van hun werk vaak ook als persoonlijk en kan deze feedback hard aankomen.
-
Kunststudenten zijn gedreven.
Kunststudenten zijn vaak gedreven en lopen het risico over hun eigen grenzen heen te gaan in hun streven naar excellentie.
-
Er zijn statusverschillen tussen studenten.
Onder studenten bevinden zich ook geroemde of beroemde studenten. Dat kan leiden tot een ongezonde competitie tussen studenten of tot het voortrekken van studenten door docenten.
-
Kwetsbaarheid van kunststudenten.
Studenten op kunstopleidingen hebben verder volgens docenten en examencommissieleden relatief vaker psychologische of neurologische kwetsbaarheden.
3. Risicofactoren gerelateerd aan organisatie en kunstsector
-
Machtige artistiek leiders.
Docenten zien soms artistiek leiders met gebrek aan onderwijskennis en managementvaardigheden die niet altijd vaardig zijn in het leiden van een onderwijsafdeling, maar die wel een machtspositie hebben binnen het werkveld
-
Kleinscchaligheid
In een kleine opleiding waar iedereen elkaar kent, zijn meldingen van incidenten volgens besturen sneller herleidbaar tot een persoon.
-
Sommige opleidingen zijn fysiek.
Sommige opleidingen, zoals een dansopleiding, hebben een fysiek karakter; aanrakingen vormen een onlosmakelijk onderdeel van de opleiding. Daar kunnen gemakkelijker persoonlijke grenzen worden overschreden.
-
Privélessen zonder toezicht.
